Renate Kerkhofs

Perfect gedoseerd.
 

Marcel Vaarmeijer kruipt in ‘Voor wie ik heb liefgehad’ in de huid van een 90-jarige vrouw. En dat doet hij op meesterlijke wijze, hij valt immers op geen enkel moment uit die rol.
De lezer beleeft de gebeurtenissen die zich in het boek ontplooien vanuit het standpunt van Louise, een bejaarde dame die is opgenomen in een tehuis. De achterflap geeft prijs dat het de moeder van auteur Vaarmeijer zelf is die model heeft gestaan voor Louise. Het boek is gebaseerd op haar leven waarbij de auteur de waarheid niet schuwt, ook als die niet zo lovenswaardig is. Het pad dat Louise heeft afgelegd blijkt niet over rozen gegaan te zijn, maar ook zijzelf ging regelmatig over de schreef. Overmatig drankgebruik, tekort schieten als moeder, intimiteiten met vele mannen, achterklap, … zonder enige terughoudendheid komt het aan bod.
Het verhaal is opgebouwd uit flashbacks, gebeurtenissen in de tegenwoordige tijd en dagboekfragmenten, maar toch verliest het op geen enkel moment vaart. Bij de hedendaagse beschrijvingen beleeft de lezer mee alsof hij er persoonlijk bij staat. Bij de flashbacks wordt men onmiddellijk meegevoerd naar het verleden. En bij de dagboekfragmenten kijkt men halsreikend uit naar het volgende fragment.
De schrijfstijl van Vaarmeijer is ontdaan van franjes, tot he point, met een vermijding van ingewikkelde zinsconstructies of intelligente woorden. Hij schrijft op het niveau van zijn hoofdpersonage. Een ongeschoolde vrouw, ‘gewoon’, zonder dom te zijn en met de nodige levenservaring. Maar dat maakt dat het verhaal leest als een trein, een sneltrein. Bovendien gebeurt er constant iets, echter zonder dat het overdadig wordt. Humor is gedoseerd aanwezig, zonder in irritant dijenkletserslol te vervallen. Daarnaast heeft de auteur één grof gebekte bewoner in het tehuis tot leven geroepen zodat hij wat vuilbekkerij betreft zich middels dit personage af en toe kan laten gaan, zonder dat hèm platheid verweten kan worden. Gelukkig werd ook hier rekening gehouden met de regel ‘overdaad schaadt’.
Louise, het hoofdpersonage, kan men liefhebben of haten, maar onberoerd laat ze niemand. Steeds meer vormt men zich een idee van wat haar gemaakt heeft tot wat ze nu is. Een harde tante met de touwtjes, zelfs als hoogbejaarde, heel stevig in handen. Op sommige momenten misschien een beetje te stevig, wat een paar verhaalwendingen ietwat ongeloofwaardig maken. Maar door de sterkte en de diepgang van de rest van het verhaal kan men die paar mindere passages zondermeer aanvaarden.
Verscheidene thema’s komen aan bod, worden voldoende uitgediept om tot nadenken aan te zetten en worden beschreven vanuit minder voor de hand liggende standpunten.
Het is niet omdat men een respectabele leeftijd heeft bereikt dat men niet meer bij de pinken kan zijn en een minder dan respectvolle behandeling hoeft te gedogen, leren we van Louise. Liefhebben bestaat in gradaties en in onuitgesproken vorm, lijkt een ander thema te zijn. En dan is er nog de Tweede Wereldoorlog, beleefd van aan de andere kant van de grens. Een beschrijving van hoe men in Duitsland omging met het gegeven oorlog. Niet alle Duitsers waren nazi’s. En niet alle Nederlanders bleven trouw aan de eigen vlag.
‘Voor wie ik heb liefgehad’ is een boek met vele bodems. Een boek waarvan men geniet tijdens het lezen. Een boek dat na het lezen nog een hele tijd blijft nazinderen.